Seminarium nt. dziedzictwa kulturowego

W dniach 08 – 09 grudnia 2010r. odbyło się seminarium „Ochrona dziedzictwa kutrowego wsi- jej przejawy i uwarunkowania”, którego uczestnikami byli przedstawiciele opolskich i wrocławskich uczelni, przedstawiciele Zachodniej Izby Okręgowej Urbanistów, Opolskiej Okręgowej Izby Architektów, Stowarzyszenia Architektów Polskich O/Opole, wójtowie, burmistrzowie i liderzy sołectw. Współorganizatorem seminarium był Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków, a w szczególności członkowie Zespołu ds. Zachowania Dziedzictwa Kulturowego Wsi i Zachowania Wiejskiego Krajobrazu Opolszczyzny powołanego przy Wojewodzie Opolskim.
Celem seminarium było zaprezentowanie miejscowości cennych pod względem zachowania dziedzictwa kulturowego. Lista takich sołectw powstała dzięki dwuletniej pracy Zespołu ds. Zachowania Dziedzictwa Kulturowego Wsi
i Zachowania Wiejskiego Krajobrazu Opolszczyzny, który wykonał inwentaryzację zasobów kulturowych wsi województwa opolskiego dla 120 miejscowości.

Pierwszy dzień seminarium miał charakter wykładowy, a moderatorem była Pani Iwona Solisz, Wojewódzki Konserwator Zabytków. Seminarium rozpoczęto od prezentacji dorobku Zespołu ds. Zachowania Dziedzictwa Kulturowego Wsi
i Zachowania Wiejskiego Krajobrazu Opolszczyzny, czego dokonała Pani Agnieszka Sałyga – Żońca, pracownik Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Opolu. Prelegentka przedstawiła zestawienie elementów i cech, obecnych we wsiach na terenie województwa opolskiego będących dziedzictwem kulturowym, cennym pod względem historycznym i zasługującym na ochronę. Na podstawie tak zebranego materiału Zespół sporządził listę szczególnie cennych wsi, dzieląc je z punktu widzenia zachowania w całości historycznego układu przestrzennego, spójności
z fragmentem historycznego układu przestrzennego oraz posiadania pojedynczych obiektów architektonicznych stanowiących wyróżnik dla miejscowości.
Następnie Pani Iwona Solisz, Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków, przedstawiła dostępne formy ochrony dziedzictwa kulturowego wsi m.in.:
- Strefa pełnej ochrony konserwatorskiej, obejmującej obszary szczególnie wartościowe o bardzo dobrze zachowanej historycznej strukturze . Strefa wyznacza zespoły o wybitnych wartościach przestrzennych
- Strefa ochrony konserwatorskiej obejmującej obszary podlegające rygorom w zakresie utrzymanie zasadniczych elementów rozplanowania istniejącej substancji o wartościach kulturowych oraz charakteru i skali nowej zabudowy.
- Strefa ochrony krajobrazu , obejmującej obszar krajobrazu integralnie związanego z zespołem zabytkowym.
- Strefa ochrony zapewniających ekspozycję zabytkowych struktur.
- Strefa pośredniej ochrony konserwatorskiej, wybranych elementów.

Kolejnymi prelegentami byli pracownicy Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, pani dr hab. Irena Niedziwiecka – Filipiak oraz pan dr Zbigniew Kuriata, którzy zaprezentowali prace Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu w latach 2003 – 2007. Obejmowały one zagadnienia planowania przestrzennego, urządzania wsi i terenów wiejskich oraz zachowania dziedzictwa kulturowego wsi. Dzięki wieloletniej współpracy Urzędu i Uczelni dla 60 sołectw, laureatów konkursu „Piękna Wieś Opolska”, opracowano koncepcje zagospodarowania przestrzeni wiejskiej, architektonicznie wpisujących się w krajobraz wsi. Prace Uczelni przyczyniły się również do stworzenia katalogu
wyróżników, typowych dla architektury wiejskiego opolskiego krajobrazu.
Pan Marek Wiland z Zachodniej Okręgowej Izby Urbanistów we Wrocławiu przedstawił zgromadzonym temat „Uwarunkowania ekonomiczne i prawne utrudniające ochronę dziedzictwa kulturowego wsi”, a bezpośrednio z tym zagadnieniem korespondowała kolejna wypowiedz pani Marii Oleszczuk, dotycząca dobrych praktyk w zakresie tworzenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Korfantów.
Na drugą część seminarium zaproszono przedstawicieli Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nysie i Uniwersytetu Opolskiego, do przedstawienia prac wykonanych w 2010r. na rzecz opolskich sołectw. Pani dr Alicja Kalus z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego przedstawiła inwentaryzację wsi Bodzanowice, jako przykład zachowania dziedzictwa wsi. W 2010r. wykonano w 13 sołectwach prace polegające na inwentaryzacji zasobów kulturowych wsi , dokonując tym samym spisu cennych obiektów, które powinny zostać poddane ochronie konserwatorskiej.
Ostatnimi prelegentami byli przedstawiciele Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nysie, pan prof. zw. dr hab. inż. arch. Jacek Włodarczy, pani dr hab. inż. arch. Wiesława Strabel, pani dr inż. arch. Anna Włodarczyk,  którzy
zaprezentowali projekty małej architektury wiejskiej wykonane w 10 sołectwach. Liderzy mieli zatem możliwość wyboru obszaru gminnego w sołectwie, dla którego studenci pod nadzorem architektów i pracowników naukowych wykonani koncepcje zagospodarowania.
Na zakończenie dnia pierwszego liderzy odebrali powyżej opisane opracowania.

W drugim dniu seminarium zorganizowano trasy studyjne, na których zaprezentowano te sołectwa, które zostały uznane za cenne pod względem zachowania dziedzictwa kulturowego i wymagających szczególnej ochrony.
Trasy studyjne objęły zatem następujące miejscowości:
- Mańkowice (gm. Łambinowice)
- Prusinowice (gm. Pakosławice)
- Złotogłowice (gm. Nysa)
- Jędrzychów (gm. Nysa)
- Wilamowa (gm. Paczków)
- Stary Paczków (gm. Paczków).